Makalelerim

YAKLAŞIM DERGİSİ-KASIM 2018-KİRA ÖDEMELERİNDE TAHSİLAT VE ÖDEMELERİN TEVSİK ZORUNLULUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

KİRA ÖDEMELERİNDE TAHSİLAT VE ÖDEMELERİN TEVSİK ZORUNLULUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

ÖZÜ

Belge düzeni mükellefler açısından büyük önem taşımakla birlikte, ekonominin kayıt altına alınması kayıt ve belge düzeni kurallarıyla sağlanmaktadır. Vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayı, belli kurumların kayıt ve belgeleri yardımıyla tespit etmek ve böylece kayıt dışılığı önlemek amacı doğrultusunda tahsilat ve ödemelerde tevsik zorunluluğu getirilmesi konusunda maliye bakanlığına yetki verilmiştir. Bu yetkinin kullanılması için gelir vergisi 268’ nolu tebliği ve vergi usul kanunun 320, 323, 324, 332, 459, 469, 479 ve 480 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri  2003/1 sayılı VUK Sirküleri ile uygulama usul ve esasları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu usul ve esaslara uyulmaması halinde de yine Vergi Usul Kanunun 355. maddesi hükümlerine göre cezai işlem uygulanacağı belirtilmiştir. Bu günkü konumuzda araç kiralama işlemlerinde ödeme ve tahsilatların banka ve finansal kurumlar arcılığı ile ödenmesi ve tahsilatı konusu değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: kira, Tahsilât ve ödemelerin tevsiki, aracı finansal kurum, banka kanalıyla ödeme.

1-GİRİŞ

213 sayılı Vergi Usul Kanununun "İspat Edici Kâğıtlar" başlıklı 227 nci maddesinin birinci fıkrasında "Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça, bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir." hükmü yer almaktadır. Bu yetkiye dayanılarak tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar tarafından düzenlenen belgelerle tevsiki uygulamasının usul ve esasları belirleme konusunda, 04/01/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde Maliye Bakanlığına mükelleflere muameleleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini bankalar, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğunu getirme ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslarını belirleme yetkisi verilmiştir. Söz konusu yetkiye istinaden yayımlanan 320, 323, 324 ve 332 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri  2003/1 sayılı VUK Sirküleri ve 268 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde  mükelleflere muameleleri ile ilgili tahsilât ve ödemelerini banka veya banka benzeri finans kurumlar veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğu getirilmiştir. Anılan tebliğlerde; belirtilen zorunluluğun kapsamı, zorunluluk kapsamında olmayan işlemler ve tahsilat ve ödemelerin tevsikine aracılık edecek kurumlara yönelik açıklamalara yer verilmiştir.Daha sonra tevsik zorunluluğuna ilişkin olarak 459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği    ile birtakım düzenlenmeler yapılarak, 01.01.2016 tarihinden önce 8.000 TL olarak belirlenen had 01.01.2016 tarihi itibariyle 7.000 TL'ye düşürülmüştür.En son 9 Haziran 2017 tarihli ve 30091 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 480 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 459 Sıra No.lu Tebliğde birtakım yenilikler getirilmiş, aynı tarihte yayımlanan 298 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile de 268 Seri No.lu Genel Tebliğinde konutlar hakkında bulunan düzenlemelerin kapsamı genişletilmiştir. kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin 01/11/2008 tarihinden itibaren banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. 480 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılan düzenleme uyarınca 01/07/2017 tarihinden itibaren Araç kiralama bedelinin aracı finansal kurumlar aracılığıyla tahsili zorunlu hale gelmiştir.

2-KİRA ÖDEMELERİNİN VE TAHSİLATLARIN TEVSİKİ;

459 No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre; Aracı finansal kurum: Bu Tebliğ uygulaması bakımından tahsilat ve ödemelere aracılık eden 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan bankayı, 29/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında yetkilendirilmiş ödeme kuruluşlarını ve 09/05/2013 tarihli ve 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununa göre kurulan Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketini, Ödeme: Nakit ve her an kullanıma hazır banka varlığından oluşan ödeme mevcudundaki azalışı, Tahsilat ise: Nakit ve her an kullanıma hazır banka varlığından oluşan ödeme mevcudundaki artışı ifade etmektedir.

459 No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenen 7.000 TL'yi aşan tahsilat ve ödemelerde tevsik zorunluluğu uygulaması devam ederken, 268 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile gayrimenkul sermaye iradı elde edenler yönünden tevsik zorunluluğuna ilişkin limit ayrıca belirlenmiştir. Söz konusu Genel Tebliğ ile; konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenlerin, İşyerlerinde, işyerini kiraya verenler ile kiracıların kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin 01.11. 2008 tarihinden itibaren banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Daha sonra 9 Haziran 2017 tarihli ve 30091 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 298 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 268 Seri No.lu Genel Tebliğinde bulunan Konutlar hakkındaki düzenlemelerin kapsamı genişletilmiştir.

Söz konusu tebliğin "1. Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı" başlıklı bölümünde yer alan "Konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenlerin," ibaresi "Konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde, haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarında ise tutara bakılmaksızın kira geliri elde edenlerin," şeklinde değiştirilmiştir.

Dolayısıyla haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarında kira geliri elde edenlerin tahsilat ve ödemelerinin (tutarına bakılmaksızın) aracı finansal kurumlar aracılığıyla yapılması bir zorunluluk halini almıştır.

İşyeri kiralamalarında ise tutara bakılmaksızın ödeme ve tahsilatın aracı finansal kurumlar tarafından düzenlenen belgelerle tevsiki gerekmektedir.

Vergi usul kanunun 480 nolu genel tebliği ile 24/12/2015 tarihli ve 29572 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 459)’nin “4.1. Kapsam ve Tutar” başlıklı bölümünün sonuna aşağıdaki paragraf eklenmiştir.“Tevsik zorunluluğu kapsamında olanlardan araç kiralama faaliyeti ile uğraşanların vermiş oldukları motorlu kara taşıtı ve motorlu kara aracı (13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile 18/7/1997 tarihli ve 23053 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre tescile yetkili kuruluşlarca kayıt ve tescil edilmesi zorunlu olmayan taşıt ve araçlar hariç) kiralama hizmetlerine ilişkin tahsilat ve ödemelerin ise yukarıda belirtilen hadle sınırlı kalınmaksızın, aracı finansal kurumlar tarafından düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi zorunludur.” İbaresi eklenerek rent a car faaliyeti ile uğraşan mükelleflerin ödemelerini finansal kurumlar tarafından düzenlenen belgelerle tevsiki zorunlu hale gelmiştir.

3- TEVSİK ZORUNLULUĞU OLMAYAN TAHSİLAT VE ÖDEMELER

Mükelleflerce,

- Her bir konut için aylık tutarı 500 YTL' nin altındaki konut kira geliri ile

- Mahkeme ve icra yoluyla yapılan konut ve işyeri kira gelirine ilişkin tahsilatlar

Tebliğle getirilen zorunluluk kapsamında değildir.

Öte yandan aynî olarak yapılan söz konusu ödemelerin bu zorunluluk kapsamında olmadığı tabiidir.

Örneğin: Bay (A)'ya ait olan iki adet konut 2008 yılında kiraya verilmiş olup konutların aylık kira geliri 500'er YTL'dir. Bu durumda Bay (A) 01/11/2008 tarihinden itibaren söz konusu konutlara ait kira gelirlerini, banka veya PTT aracılığıyla tahsil edecek ve gerekli durumlarda bu kurumlar tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edecektir.

4-TEVSİK ZORUNLULUĞUNU UYMAMANIN CEZA MÜEYİDESİ

VUK Mükerrer 355'inci madde gereğince, tevsik zorunluluğuna uymayan her mükellefe her bir işlem için işlem bedelinin % 5'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilmektedir. Özel Usulsüzlükler genel olarak vergileme sürecinin sağlıklı işlemesi için büyük öneme sahiptir. Özel Usulsüzlük suçunun fiilleri genel usulsüzlük suçu fiillerinde olduğu gibi öngörülen şekle müteallik ödevlerin yerine getirilmemesine dayanır. Aralarındaki fark özel usulsüzlük kabahatinin (cezalarının) vergi yükümlülüğünü daha ağır noktada ihlal etmesi ve buna bağlı olarak vergi ziyaı açısından daha elverişli ortam yaratmasıdır. Vergi Usul Kanunu'nun Mükerrer 355'inci maddesinde yer alan kesilecek özel usulsüzlük cezası maktu tutarlardan (maddenin birinci fıkrasının 1, 2 ve 3 numaralı alt bentlerinde yazan maktu tutarlar) az olamaz.

5- SONUÇ

Gayrimenkul sermaye iradı elde edenler yönünden tevsik zorunluluğuna ilişkin limitler ise 268 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile ayrıca belirlenmiştir 9 Haziran 2017 tarihli ve 30091 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 298 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile Konutlar hakkındaki düzenlemelerin kapsamı genişletilerek, haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarında kira geliri elde edenlerin,  tahsilât  ve  ödemelerinin  tutarına  bakılmaksızın  aracı  finansal  kurumlar  aracılığıyla yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Vergi usul kanun 480 nolu tebliği ile de motorlu kara taşıtları kiralama üzerine faaliyet gösteren mükelleflerin tahsilat ve ödemelerinin bankalardan yapılma zorunluluğu getirilmiştir. Ödemelerin tevsik edici belgelerler ödenmesi zorunluluğu kayıt dışı ekonomiyi kayıt altına almak amaçlı olarak getirilmiştir.

Kaynakça

-213 sayılı Vergi Usul Kanunu

-320, 323, 324 ve 332 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri

-268 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

-298 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

-459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

-480 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

-YMM Gürol ÜREL- Güncel Vergi Usul Kanunu Uygulaması Maliye hukuk Yayınları-2. Baskı 2007

-Dr Mehmet Ali ÖZYER- Açıklama Ve Örneklerle Vergi Usul Kanunu Uygulaması- Maliye Hesap Uzmanları Derneği- 2015

-Gelir Uzmanı Kemal ÇAĞLAR – Açıklamalı- İçtihatlı Vergi Usul Kanunu ve Yorumu- Adalet yayınları-2. Baskı-2017